Achtergrond
De EU Commissie heeft sinds 2017 reeds verscheidene richtlijnen uitgevaardigd met strengere regels voor kankerverwekkende chemische agentia. Bedoeling is om werkgerelateerde kankers terug te dringen. Deze aanpak past in het Europees strategisch kader voor veiligheid en gezondheid op het werk 2021 - 2027 en in het Europees kankerbestrijdingsplan.
Het voorstel voor richtlijn COM(2023) 71 brengt wijzigingen met zich mee voor twee chemische agentia: lood en diisocyanates, en past twee Europese richtlijnen aan, m.n.
- Richtlijn 98/24/EG van de Raad van 7 april 1998 betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van werknemers tegen risico's van chemische agentia op het werk (omgezet in de Codex, boek VI, titel 1).
- Richtlijn 2004/37/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan carcinogene, mutagene of reprotoxische agentia op het werk (omgezet in de Codex, boek VI, titel 2).
Lood
Lood is een reprotoxische stof die schadelijk is voor de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen en ook de ontwikkeling van de foetus of het nageslacht kan aantasten (ontwikkelingstoxiciteit). Lood is naar schatting verantwoordelijk voor de helft van alle werkgerelateerde blootstelling aan reprotoxische stoffen. Tussen de 50000 en 150000 werknemers zouden in Europa blootgesteld zijn aan lood. Lood komt voor in uiteenlopende sectoren en activiteiten zoals bij de productie en recyclage van batterijen, de productie van loodglas en keramiek, in gieterijen, bij de productie en het gebruik van pigmenten voor verf en kunststoffen, enz. Ook bij werkzaamheden zoals sloop, herstellingswerken, renovatie afvalbeheer en bodemsanering kunnen werknemers blootgesteld worden aan lood. Dat is o.m. te wijten aan het historisch gebruik van lood in gebouwen. Bij de opruim- en herstelwerken na de brand in de Notre-dame in Parijs was er bijvoorbeeld veel aandacht voor de gevaren van blootstelling aan lood.
Voor lood zijn reeds grenswaarden opgelegd in de Europese richtlijn over chemische agentia (98/24/EG) maar sinds 2022 ook in de richtlijn 2004/37/EG over kankerverwekkende stoffen. In 2022 is het toepassingsgebied van deze richtlijn immers uitgebreid en is ze niet alleen van toepassing op kankerverwekkende en mutagene stoffen maar ook op reprotoxische stoffen (Carcinogenic Mutagenic Reprotoxic – CMR) (wijzigingsrichtlijn Richtlijn 2022/431/EU). Aangezien lood een reprotoxische stof is, werden de grenswaarden voor lood toegevoegd aan de bijlage van de CMR richtlijn.
Het voorstel voor richtlijn dat gepubliceerd werd op 13 februari 2023 schrapt de grenswaarden in de richtlijn chemische agentia en verstrengt de grenswaarden in de CMR richtlijn. Deze aangepaste grenswaarden zouden ook voor België wijzigingen met zich meebrengen (zie tabel).
Tabel – grenswaarden voor lood en zijn anorganische verbindingen
| | Voorstel voor richtlijn | Huidige grenswaarden in de Codex welzijn op het werk |
|---|
| grenswaarde, acht uur tijdgewogen gemiddelde | 0,03 mg/m3 (*) | 0,15 mg/m3 |
| biologische grenswaarde | 15 µg/100ml bloed | 70 µg/100 ml bloed |
| gezondheidstoezicht voorzien indien blootstelling groter dan | 0.015 mg/m3; of | 0,075 mg/m3; of |
| 9 µg/100ml bloed | 40 µg/100 ml bloed |
(*) met aanvullende opmerking om de blootstelling van vrouwen aan lood op de werkplek tijdens de vruchtbare leeftijd te vermijden en voor deze vrouwen de biologische richtwaarde van 4,5 µg/100ml bloed niet te overschrijden
Diisocyanaten
Diisocyanaten zijn sterk irriterende stoffen die allergische reacties kunnen veroorzaken aan o.m. de ademhalingswegen en de huid. Aandoeningen zoals beroepsastma en allergische huidreacties zoals eczeem kunnen te wijten zijn aan de blootstelling aan diisocyanaten. De stoffen worden vooral gebruikt voor de productie van polyurethaanproducten zoals hard of flexibel schuim, coatings of afdichtingsmiddelen (polyurethaan - PU of pur). Naar schatting 4,2 mio werknemers zouden in Europa blootgesteld zijn aan diisocyanaten. In 2020 is er op basis van de REACH Verordening (2006/1907/EU) een gebruiksbeperking uitgevaardigd voor diisocyanaten. Vanaf 24 augustus 2023 moeten professionele gebruikers van deze stoffen een verplichte opleiding gevolgd hebben indien ze diisocyanaten gebruiken (als stoffen, of in mengsels waar hun concentratie gelijk aan of groter is dan 0,1 gewichtsprocent).
Een grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling was nog niet opgenomen in de Europese (en ook niet in de Belgische) wetgeving en daar wil het voorstel voor richtlijn verandering in brengen. Het voegt de volgende grenswaarden toe aan de bijlage van de richtlijn chemische agentia (98/24/EG):
- grenswaarde, tijdgewogen gemiddelde, 8u: 6 µg/m³
- korte tijdswaarde: 12 µg/m³
Er wordt voor diisocyanaten wel een overgangsperiode tot eind 2028 voorzien met grenswaarden van resp. 10 en 20 µg/m³ om de sectoren de kans te geven om de blootstelling terug te dringen.
Bronnen/Meer weten
