Drie nieuwe beroepsziekten op de lijst

Het koninklijk besluit van 17 juli 2022 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 maart 1969 houdende vaststelling van de lijst van beroepsziekten die aanleiding geven tot schadeloosstelling en tot vaststelling van de criteria waaraan de blootstelling aan het beroepsrisico voor sommige van deze ziekten moet voldoen verscheen op 9 augustus 2022 in het Belgisch Staatsblad. Het KB voegt drie ziekten toe aan de lijst van beroepsziekten die aanleiding geven tot een schadeloosstelling: eierstokkanker (asbest), systeemsclerose (kristallijn silica) en uveaal melanoom (uv). Daarnaast wordt ook de bijlage bij het besluit gewijzigd, zodat de blootstellingsvoorwaarden opgenomen worden.

De toevoeging van een ziekte aan de lijst van beroepsziekten is belangrijk, omdat het de bewijslast voor de getroffenen verlicht: door een ziekte in de lijst op te nemen en de blootstellingscriteria vast te stellen, wordt vermoed dat de blootstelling de oorzaak van de ziekte is.

 

Een beroepsrisico bestaat als de blootstelling aan de schadelijke invloed samengaat met de beroepsuitoefening en als die beduidend groter is dan de blootstelling bij de algemene bevolking. Daarnaast is de beroepsblootstelling – volgens algemeen aanvaarde medische inzichten – de overwegende oorzaak van de ziekte.

Het definiëren van blootstellingscriteria maakt het mogelijk om slachtoffers een schadeloosstelling toe te kennen. Die criteria worden gedefinieerd na grondig onderzoek, zowel op medisch, wetenschappelijk als juridisch vlak: de medische commissie van Fedris legt ze vast en de Wetenschappelijke Raad geeft een advies, dat wordt onderzocht door het beheerscomité voor de beroepsziekten.

 

Eierstokkanker veroorzaakt door asbest (nieuwe code 9.311) werd toegevoegd aan de beroepsziektelijst in groep 1.6 ‘ziekten veroorzaakt door fysische agentia’. Asbest is sinds 2009 door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) erkend als kankerverwekkend voor de eierstokken. De blootstellingscriteria werden vastgesteld op basis van verschillende analyses betreffende het relatieve risico om de ziekte op te lopen en de voorwaarden voor beroepsmatige blootstelling.

De minimale blootstellingsduur is tien jaar voltijds werk, en dat in de volgende gedefinieerde omstandigheden of beroepen:

- asbestspinnerijen en -weverijen;

- vervaardiging van producten op basis van asbest (cement, thermische en/of akoestische isolatie, remvoeringen, brandbestendige deuren, …);
- verhandelingen van asbest in bulk;

- afbraak van installaties die asbestmaterialen bevatten (ovens, centrale verwarmingen, ketels, metaalrecuperatie, scheepssloperijen, …);
- …

Systeemsclerose veroorzaakt door het inademen van stof dat kristallijn silicium bevat (nieuwe code 9.312) werd toegevoegd aan de beroepsziektelijst in groep 1.3 ‘beroepsziekten welke zijn ontstaan door het inademen van stoffen en agentia welke niet onder andere posten zijn opgenomen’. De vereiste minimale blootstellingsduur is dezelfde als in Frankrijk, namelijk tien jaar voltijds werk.

De gedefinieerde beroepsactiviteiten omvatten:

- activiteiten voor het boren, breken, ontginnen en transporteren van gesteenten die kristallijn siliciumdioxide bevatten;

- vervaardigen en behandelen van schuurmiddelen die kristallijn siliciumdioxide bevatten;

- winnen, splijten, snijden, egaliseren en polijsten van leisteen;

- productie van glas en van vuurvaste producten;

- activiteiten in gieterijen die blootstellen aan zandstof dat kristallijn siliciumdioxide bevat;

- …

Fedris kan eventueel de blootstelling aan het beroepsrisico erkennen bij een bijzonder intense blootstelling. Sommige studies tonen aan dat uitzonderlijk, wanneer de intensiteit bijzonder hoog is, een blootstellingsduur van minder dan tien jaar kan leiden tot de ontwikkeling van systeemsclerose (of sclerodermie).

  

Uveaal melanoma veroorzaakt door optische straling afkomstig van lassen (nieuwe code 1.609) werd toegevoegd in groep 1.6 ‘ziekten veroorzaakt door fysische agentia’. Het uveaal melanoom wordt veroorzaakt door de optische straling die wordt uitgestraald tijdens het lassen, waarbij het risico om een uveaal melanoom te ontwikkelen toeneemt met de gecumuleerde blootstelling.

Er bestaat een wetenschappelijke verklaring die een oorzakelijk verband aantoont tussen de blootstelling aan blauw licht en de ontwikkeling van uveaal melanoom. Enkele gevallen van uveaal melanoom kunnen elk jaar in België worden toegeschreven aan lassen. Volgens het Franse Centrum voor Kankerbestrijding (cancer-environnement.fr) is oogkanker zeldzaam. Uveaal melanoom wordt veroorzaakt door blootstelling aan ultraviolette straling (uv) en treft vooral lassers. Zij lopen een bovengemiddeld risico op oogkanker, meer bepaald op een intraoculair melanoom. Hoewel het verhoogde risico waarschijnlijk te wijten is aan blootstelling aan uv-straling van het lasgereedschap, kan het ook te wijten zijn aan blootstelling aan andere schadelijke stoffen in de werkomgeving. Lassen is geclassificeerd als ‘zeker kankerverwekkend voor de mens’ (groep 1 van het IARC) wat oogkanker betreft.

In het algemeen kan ervan worden uitgegaan dat wanneer een werknemer meer dan tien jaar tot de beroepscategorie ‘lasser’ behoort (die als hoofd- of als enige activiteit laswerkzaamheden verricht), optische straling de voornaamste oorzaak van de ziekte is. De term ‘hoofdzakelijk’ betekent dat het grootste deel van de tijd wordt besteed aan het uitvoeren van werkzaamheden zoals lassen en aanverwante activiteiten in de onmiddellijke omgeving van de plaats waar het lassen plaatsvindt. In de praktijk betekent dit dat meer dan 50% van de activiteit in het geval van een voltijdse baan of meer dan 19 uur per week wordt besteed aan lassen en aanverwante activiteiten in de onmiddellijke omgeving waar het laswerk wordt verricht.

  

De drie ziekten die door het koninklijk besluit worden toegevoegd aan de lijst, hebben de blootstellingsperiode van tien jaar gemeen. De andere criteria verschillen van elkaar: de pathologieën zijn verschillend zowel op medisch vlak als op het vlak van de definitie van de blootstelling aan het beroepsrisico.