Jongeren: verbodsbepalingen

De bepalingen over jongeren op het werk zijn samengebracht in de Codex welzijn op het werk, Boek X Werkorganisatie en bijzondere werknemerscategorieën, Titel 3 Jongeren op het werk. Het is een omzetting van de Europese richtlijn 94/33/EG. Titel 3 van Boek X van de codex is enkel van toepassing op jongeren (zie kader). Voor de stagiairs zijn er specifieke bepalingen in Titel 4 van Boek X, maar voor de verbodsbepalingen wordt vanuit deze titel verwezen naar de bepalingen over jongeren, zodat deze gelijklopend zijn.
In 2019 werden wijzigingen aangebracht aan de verbodsbepalingen door het KB van 22 mei 2019 tot wijziging van Titel 3 betreffende jongeren op het werk en Titel 4 betreffende stagiairs van Boek X van de codex over het welzijn op het werk (BS 20 juni 2019).

 

De risicovolle activiteiten die verboden zijn voor jongeren, staan in algemene termen omschreven in de codex, art. X.3-8. Het is verboden om jongeren activiteiten te laten uitoefenen die ze, objectief gezien, lichamelijk of psychisch niet aankunnen. Het is ook verboden om hen tewerk te stellen in activiteiten die een blootstelling inhouden aan:
- giftige of carcinogene, mutagene, of reprotoxische stoffen of stoffen die op lange termijn gezondheidsgevaarlijk zijn;
- ioniserende straling;
- risicofactoren voor ongevallen waarvan men kan vermoeden dat jongeren deze onvoldoende kunnen voorkomen door hun (gebrek aan) kennis, ervaring en opleiding;
- extreme koude of hitte, of aan lawaai of trillingen.

Daarnaast is er ook een bijlage bij de codex gevoegd, met name bijlage X.3-1 waarin specifieke verbodsbepalingen zijn vastgelegd. Het is een lijst waarin wordt opgesomd aan welke agentia een jongere niet mag worden blootgesteld (deel A), welke werkzaamheden verboden zijn (deel B) en op welke plaatsen (deel C) een jongere niet mag werken.

Deel A van bijlage X.3-1 geeft een lijst weer van de agentia waaraan een jongere niet mag worden blootgesteld. Het gaat dan onder meer over biologische agentia van de groepen 3 en 4. Ook een aantal chemische agentia zijn verboden. Deze chemische agentia worden aangeduid op basis van de CLP-indeling (bv. ontvlambare gassen, categorie 1 of 2 (H220, H221) en inhalatieallergeen, categorie 1, subcategorie 1A of 1B (H334)). Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia behoren eveneens tot de verboden agentia. In 2023 werd dit verder uitgebreid met agentia met hormoonontregelende eigenschappen.
De opsomming in deel A maakt ook melding van asbest. Dit werd aan de lijst toegevoegd door het KB van 2019. Weliswaar was er (in deel C) reeds sprake van een verbod op tewerkstelling in “lokalen of bouwplaatsen waar door werkzaamheden of werken asbestvezels kunnen worden vrijgemaakt”. Door asbest bovendien te vermelden in deel A werd dit verbod verder veralgemeend.

Deel B bevat de lijst met verboden procedés en werkzaamheden. Het gaat over werkzaamheden zoals het slopen van gebouwen en las- of snijwerk met de elektrische boog of met de brander in tanks. Ook het werken met een aantal gevaarlijke machines is verboden tenzij de machine “vast is voorzien van afdoende beschermingsinrichtingen die onafhankelijk werken van de bediener”. Dit zijn bijvoorbeeld houtbewerkingsmachines zoals cirkelzagen, valhamers en ook landbouwmachines. 

In deel C staan de plaatsen vermeld waar jongeren niet mogen werken. Het gaat enerzijds om plaatsen waar werkzaamheden worden verricht die ernstige branden of ontploffingen kunnen veroorzaken, en anderzijds om een aantal specifieke plaatsen zoals lokalen bestemd voor de autopsiediensten.

Op de verbodsbepalingen zijn afwijkingen mogelijk. Onder bepaalde voorwaarden kan een jongere toch de risicovolle activiteit uitoefenen (codex, art. X.3-10 en X.3-11). In dat geval moeten volgende voorwaarden tegelijkertijd vervuld zijn:
- de werkgever heeft de nodige preventiemaatregelen genomen;
- iemand van de hiërarchische lijn ziet erop toe dat de maatregelen daadwerkelijk geïmplementeerd zijn;
- er is steeds een ervaren werknemer in de buurt als de jongere dit werk uitvoert. 

Daarnaast gelden nog een aantal specifieke voorwaarden in functie van het profiel van de jongere (zie tabel 1).  

 

Tabel 1 - Afwijkingen op de verbodsbepalingen: voorwaarden

Voor jobstudenten geldt een bijkomende, specifieke, verbodsbepaling. Zij mogen geen gemotoriseerde interne transportmiddelen bedienen (codex, art. X.3-11/1). Het verbod geldt voor de “bediening van gemotoriseerde toestellen die dienen voor het verplaatsen, heffen, stapelen, stockeren of destockeren van lasten of voor het laden en lossen van vrachtwagens, in de ondernemingen of opslagplaatsen, alsook op de plaatsen die periodiek of tijdelijk worden gebruikt voor de organisatie van evenementen”. Onder deze definitie vallen bijvoorbeeld heftrucks, maar ook kleinere interne transportmiddelen zoals elektrische transpallets. Voor de kleinere interne transportmiddelen gelden wel uitzonderingen. Jobstudenten mogen toch een platformtruck of een transpallet (zie definitie tabel 2) bedienen indien er aan een aantal voorwaarden voldaan is zoals het nemen van adequate preventiemaatregelen en het voortdurend toezicht van een ervaren werknemer. Ook het advies van het comité en de bevoegde preventieadviseur is vereist. De transportmiddelen die de jobstudenten onder deze voorwaarden toch mogen bedienen, verschillen naargelang de leeftijd van de jobstudent (tabel 2).

 

Tabel 2 - Jobstudenten mogen een platformtruck of een transpallet bedienen indien het transportmiddel voldoet aan volgende voorwaarden: