Alcoholgebruik is diep ingebed in onze cultuur. Uiteraard is alcoholgebruik na de werkuren toegestaan, maar de meeste ondernemingen verbieden hun werknemers om alcohol te drinken tijdens de werkuren. Alcoholgebruik tast immers het bewustzijn aan, maar ook het evenwichtsgevoel, de reflexen,... en kan daardoor de veiligheid op de werkvloer in het gedrang brengen. Hetzelfde geldt voor medicijnen en drugs.

Roken op het werk

Sinds 1 januari 2006 is roken op de werkplaats verboden, tenzij dat in een gesloten rokersruimte met ventilatiesysteem gebeurt. Vanaf 1 januari 2010 mag ook niet meer gerookt worden in publieke gesloten ruimtes. Dit begrip omvat stations, luchthavens, handelszaken, winkels, plaatsen waar sport wordt beoefend en het openbaar vervoer.

Op 1 juli 2011 werd de laatse stap gezet. Sinds die datum mag ook in geen enkele horecazaak nog gerookt worden. Bovendien zijn ook alle elementen die kunnen aanzetten tot tot roken, of die laten uitschijnen dat roken is toegelaten, verboden. Asbakken mogen hier dus niet op tafel blijven staan.

Middelengebruik op het werk

Overmatig gebruik van alcohol, medicijnen of drugs kan in de privésfeer problemen opleveren, maar ook op het werk. Werknemers die afhankelijk zijn van alcohol of drugs, of die onder invloed op het werk verschijnen zijn minder productief, hun functioneren kan onder hun gebruik lijden en veelal ligt ook hun absenteïsme hoger. En dan is er nog het aspect veiligheid.

Alcoholbeleid verplicht

CAO nr. 100 van 1 april 2009 betreffende het voeren van een preventief alcohol- en drugsbeleid in de onderneming verplicht alle privébedrijven om een preventief alcohol- en drugsbeleid in te voeren in de onderneming.
Het beleid moet er op gericht zijn functioneringsproblemen ten gevolge van alcohol- en druggebruik te voorkomen en adequaat te reageren wanneer deze toch opduiken. In eerste instantie moet preventie echter voorop staan. Daarom moeten alle werkgevers de uitgangspunten en doelstellingen van het alcohol- en drugsbeleid in de onderneming vastleggen in een beleids- of intentieverklaring die in het arbeidsreglement moet worden opgenomen. 

Optioneel kunnen werkgevers er in een tweede fase voor kiezen om dit beleid verder uit te werken via concrete regels en procedures. Onder zeer strikte voorwaarden kunnen zelfs alcohol- en drugtests afgenomen worden van de werkgevers.